“Adem bizim ilk hem annemiz hem babamızdır; Havva buna rağmen onu incitendir.”
İnsanlık, çoğu zaman ilk taşı Havva’ya atar ama kaburgasını unutur. Oysa başlangıçta bir etin içine gizlenmişti Adem; tanrının nefesiyle değil, eksiltmeyle var olmuştu. Bu yüzden mi kendini hep eksik hissetti? Belki de ilk yalnızlık Adem’di; ilk çoğalma ise incinmeyle geldi.
Adem, eğer hem ana hem baba ise – ki bu cümledeki paradoks tam da bunu iddia ediyor – o halde doğurmadıysa bile ilk “doğuşa” rahim olan oydu. Bu, insanın ilk çelişkisidir: Doğurmayan bir ana, korumayan bir baba. Her insan biraz Adem’dir bu yüzden; içindeki doğuramayan anneyle ve koruyamayan babayla yaşamaya çalışır.
Peki ya Havva? “Buna rağmen onu incitendir” denir ya – işte orası insanlık tarihinin kırmızı çizgisi. O “buna rağmen” ifadesi, başlı başına bir ihanetin değil, belki de insan olmanın imasıdır. Çünkü Adem anne-baba kimliğiyle kutsallaştırılırken, Havva sadece “inciten” olur. Oysaki belki de sadece aynaydı Havva; Adem’in içindeki korkuyu, yalnızlığı, tanrısal eksikliği yüzüne çarpan bir yansımaydı.
İlk günah denir buna. Ama kimin günahıydı? Belki de bilgiye aç ilk cesaretin adıydı Havva. Adem hâlâ bahçede otururken, elmayı koparan ilk akıldı o. Ve bu yüzden Adem’i incitti: Çünkü onunla birlikte artık Adem de gözlerini açtı.
Bakın şimdi modern zamanlara… Hâlâ her Adem kendini anne gibi kutsal, baba gibi güçlü sanıyor. Ve hâlâ her Havva, onu “buna rağmen” incitmekle suçlanıyor. Ama kimse, Adem’in kendi eksikliğinden doğan hayal kırıklıklarını, sevgiyi sahiplenme hırsını ve tanrıya öykünme çabasını sorgulamıyor.
Belki de Havva’nın “incitişi”, Adem’in insanlaşmasıydı. Belki de insan ancak incinerek büyür. Ve ilk gözyaşı, cennetten kovuldukları için değil, birbirlerini anlamadıkları içindi.
Adem, hem anne hem baba idi, evet. Ama kimse ona çocuk olmayı öğretmedi.
Havva ise belki incitti – ama sadece kendi doğrusunda yürüdü.
Ve belki de insanlık, hâlâ o ilk kırılmanın yankısında, birbirine eksik anlatılan iki varlık olmaktan öteye geçemiyor.
